ضررهای جمعی در مسئولیت مدنیword

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده1 مقدمه2 الف- بيان مسأله2 ب ضرورت تحقيق2 ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه3 د ndash;نوآوري در تحقيق3 ه- اهداف مشخص تحقيق3 و ndash; در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره rlm;وران3 ز- سؤالات اصلی تحقیق4 ح- فرضيه rlm;هاي تحقیق4 ط-روش شناسی تحقیق4 فصل اول: مسئولیت ...

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده1

مقدمه2

الف- بيان مسأله2

ب ضرورت تحقيق2

ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه3

د–نوآوري در تحقيق3

ه- اهداف مشخص تحقيق3

و – در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره‏وران3

ز- سؤالات اصلی تحقیق4

ح- فرضيه‏هاي تحقیق4

ط-روش شناسی تحقیق4

فصل اول: مسئولیت مدنی، ضرر و زیان دیدگان

مبحث اول- مسئولیت مدنی7

بند اول- مفهوم عام مسئولیت مدنی8

بند دوم- مفهوم خاص مسئولیت مدنی8

بند سوم- مسئولیت مدنی و اخلاقی9

الف- وجوه مشترک9

ب- وجوه افتراق10

بند چهارم- مسئولیت مدنی و کیفری10

الف- وجوه اشتراک11

ب- وجوه افتراق11

مبحث دوم: اقسام مسئولیت مدنی12

گفتار اول- مسئولیت مدنی قراردادی13

گفتار دوم- مسئولیت مدنی خارج از قرارداد13

مبحث سوم – مبانی نظری مسئولیت مدنی14

گفتار اول- نظریۀ تقصیر14

گفتار دوم – نظریه ایجاد خطر (مسئولیت بدون تقصیر)14

گفتار سوم – نظریۀ تضمین حق15

مبحث چهارم– ضرر از ارکان مسئولیت مدنی16

گفتار اول – وجود ضرر16

بند اول - اقسام ضرر به اعتبار جنس و ماهیت18

الف- ضرر مادی18

1- ضرر به عین18

2- ضرر به منفعت18

2-1-فوت منفعت19

2-2-عدم النفع20

2-3- تفویت منفعت21

2- 4- تفاوت عدم النفع با تفویت منفعت21

2-5- فرصت های از دست رفته22

ب- ضرر معنوی23

1- مفهوم زیان معنوی23

2 – پیشینه تاریخی جبران ضرر معنوی24

3- مصادیق خسارت های معنوی26

3-1- صدمات جسمی و جانی26

3-2- تضییع حقوق مالکیت فکری27

3-2-1- مفهوم مالکیت فکری27

3-2-2- انواع حقوق مالکیت معنوی28

3-2-2-1-مالکیت صنعتی29

3-2-2-2- مالیکت ادبی- هنری29

3-2-3- جایگاه مالکیت فکری در حقوق ایران30

3-2-4- نقص های قانونی30

بند دوم- اقسام ضرر به اعتبار شخصیت زیان دیده31

الف- زیان وارد به اشخاص حقیقی31

ب- زیان وارد به اشخاص حقوقی32

1- مفهوم شخص حقوقي32

2- قواعد مشترك اشخاص حقوقي32

2-1- انجام اعمال اشخاص حقوقی توسط شخص حقیقی32

2-2- اصل صلاحیت منحصر و تخصص33

2-3- اصل حاكميت قانون34

3- اقسام اشخاص حقوقي34

3-1- اشخاص حقوقی حقوق عمومي34

3-2- اشخاص حقوقي حقوق خصوصي35

3-2-1- شركت‌هاي تجاري35

3-2-2- مؤسسات غيرتجاري36

3-2-3- موقوفات37

3-2-3-1- وقف عام38

3-2-3-2- وقف خاص38

4- حقوق و تكاليف اشخاص حقوقي38

5- مسئوليت مدني اشخاص حقوقي39

6- مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي40

6-1- نظريه پذیرش مسئولیت كيفري اشخاص حقوقي40

6-2-نظريه عدم مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي41

6-3- مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي در حقوق ساير كشورها42

6-4- مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي در حقوق موضوعه ايران43

بند سوم- اقسام ضرر به اعتبار تعداد زیان دیدگان و قابلیت تعیین آنها44

الف- ضرر شخصي44

ب- ضرر جمعی45

بند چهارم-شرایط ضرر قابل مطالبه46

گفتار دوم- ارتکاب فعل زیانبار50

بند اول – لزوم نامشروع بودن فعل زیانبار50

بند دوم – شرایط توجیه کننده عمل زیانبار50

گفتار سوم- احراز رابطه سببیت51

بند اول- نظریه برابری اسباب52

بند دوم- نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب53

بند سوم- نظریه سبب متعارف اصلی54

بند چهارم- نظریه آخرین امکان پرهیز از حادثه55

بند پنجم- نظریه سبب مقدم در تاثیر56

فصل دوم : مبانی و احکام زیانهای جمعی در حقوق ایران

مبحث اول- ضرر جمعي و مبانی آن59

گفتار اول- مفهوم ضرر جمعي59

گفتار دوم- رابطه حقوق شخصی و ضررهای جمعی62

گفتار سوم- رابطه ضرر جمعي و ضرر شخصي64

بند اول- وجوه اشتراک64

بند دوم- وجوه تمایز64

گفتار چهارم-فلسفه و مبانی زیانهای جمعی66

بند اول-مفهوم معاصر حق67

الف-نسل اول حق‌ها67

ب-نسل دوم حق‌ها68

ج-نسل سوم حق‌ها69

بند دوم-نقد نظریه حقوق نَسلی69

مبحث دوم- اقسام و گستره ضررهای جمعی74

گفتار اول- ضرر جمعي اشخاص غيرمتشكل75

بند اول- ضرر معنوي به اشخاص غیرمتشکل75

بند دوم- ضرر مادي به اشخاص غیر متشکل76

گفتار دوم- ضرر جمعي اشخاص متشكل77

گفتار سوم- مصادیق ضررهای جمعی77

بند اول-ضررهای زیست- محیطی77

الف-زمينه اجتماعي تحقق حق بر محیط‌زیست79

ب-نقد نظريه جمعي بودن حق بر محیط‌زیست81

1-گستردگي صاحبان حقوق81

2-گستردگي موضوع81

3-نفي تعلق حق بر جامعه82

4-تضعيف حقوق بشر82

ج- دفاع طرفداران نظریه جمعی بودن حق بر محیط زیست83

1-مقتضيات زندگي مدرن و حق‌هاي جديد83

2-مفهوم حقوقي جامعه و فرد83

3-شكل‌گيري مؤلفه‌هاي جديد حق بر محیط‌زیست84

بند دوم -مصادیق زیانهای جمعی مورد حمایت حقوق جزای ایران85

الف- تخريب محیط زیست85

1- مفهوم جرم تخریب:85

2- عنصر مادی جرم تخریب86

ب- شكار و صيد غیرقانونی87

ج-تخريب جنگل‌ها، درختان و مراتع89

د-خرابكاري در وسائل و تأسيسات مورد استفاده عمومي90

هـ-اقدامات عليه بهداشت عمومي91

و-تخريب اموال تاريخي و فرهنگي92

بند دوم- نقض حقوق و آزادی های اساسی جمعی93

الف-آزادي تجمع و تظاهرات93

ب-آزادي تشكل94

ج-تشكل هاي خاص94

د-آزادي فكري94

هـ-آزادي اطلاعات95

و- آزادي انديشه و عقيده96

ز- آزادي بيان96

گفتار اول- شیوه های جبران97

بند اول- پرداخت پول97

بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران100

بند دوم- فراهم ساختن معوض به عنوان جبران102

بند سوم- قطع آثار زیان به وسیله از بین بردن منشا آن102

گفتار دوم- اصول حاکم بر جبران زیان های جمعی102

بند اول- اصل پیشگیری102

بند دوم- اصل احتياط102

مبحث چهارم- دعوای جمعی104

گفتار اول- مفهوم و مزایای دعواي جمعي104

بند اول-مفهوم و مبنای دعوای جمعی104

بند اول- خواهان در دعواي جمعي110

الف-در حقوق ایران110

ب- در اسناد بین المللی112

ج- عدم انتفاع مستقیم اشخاص در دعوای جمعی116

بند دوم- خوانده دعوای جمعی117

گفتار سوم- دیدگاه حقوق تطبیقی119

بند اول- حقوق امریکا120

بند دوم- حقوق انگلستان120

بند سوم- حقوق فرانسه120

بند چهارم- كبك كانادا124

گفتار چهارم- رويه قضايي حاکم بر ضررهای جمعی اشخاص متشکل در حقوق ایران125

فصل سوم خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادات

مبحث اول:خلاصه فصول129

گفتار اول: خلاصه فصل اول129

گفتار دوم- خلاصه فصل دوم132

مبحث سوم: پیشنهادات140

منابع و مآخذ142

چکیده انگلیسیII

چکیده

«ضرر جمعي» اصطلاحي است كه به تازگي در حقوق ايران ورود پیداکرده. اين عبارت درمقابل ضرر شخصي قرار دارد. اگر عاملی آسیب و زيان مادي يا معنوي به شخص و يا اشخاص محصور، محدود و معيني برساند، ضرري كه وارد مي‌شود، «ضرر شخصي» محسوب مي‌گردد و چنانچه مقصود از مطالبه‌، جبران زيان شخصي باشد، مطابق قواعد عمومي مسئولیت مدنی به آن رسیدگی مي‌شود. اما «ضرر جمعي» جماعت كثيري را هدف زيان (معنوي يا مادي) قرار مي‌دهد. در ضرر جمعي، زیان به عده‌اي از افراد جامعه يا كل افراد جامعه و يا گروهي از آنان كه عضو تشكل‌ها، احزاب، سنديكاها، اتحاديه‌ها، ... هستند، وارد می شود؛ بر اين مبنا مي‌توان ضرر جمعي را به «ضرر جمعي اشخاص متشكل» و «ضرر جمعي اشخاص غيرمتشكل» تقسيم نمود. در مورد اول، ضرر به تشكل‌هايي وارد مي‌آيد كه داراي شخصيت حقوقي‌اند و قسم دوم زیان به جمعيت‌هايي می رسد كه داراي شخصيت حقوقي نيستند، زيان . حقوق ايران تاکنون قوانين خاصي راجع به جبران این دسته از زيان‌ها تصويب نكرده و در رويه قضايي هم آراء قابل اعتنايي كه بتواند مبناي مطالبه و جبران اين‌گونه زيان‌ها قرار گیرد، به چشم نمي‌خورد. حال آنكه ضرر جمعي، ضرري است محقق و مسلم که مطالبه آن منطبق با قواعد حقوقي است. بنابراین، نياز به وضع قوانيني روزآمد و کارآمددارد كه بتواند جوابگوي نيازهاي کنونی جامعه دررابطه با ، زیانهای جمعی باشد، بشدن احساس می شود.

کلیدواژگان: مسئولیت مدنی، ضرر، ضررهای جمعی، ضرر معنوی، ضرر مادی.

مقدمه

الف- بيان مسأله

همواره زیان متوجه شخص یا اشخاص معین و محصور نیست. گاه قربانیان یک عمل یا زیان دیدگان محدود ومعین نیستند و حداقل به جمع گسترده ای از اشخاص ضرر وارد می آید. جبران ضرر های شخصی که مشمول قواعد عمومی است، اما در رابطه با چگونگی و مرجع ذیحق در مطالبه جبران ضررهای جمعی، حقوق ایران دارای ابهامات چشمگیری است. بنابراین، لازم است موارد بسیاری در این زمینه مورد بررسی واقع شود

موضوع ضررهای جمعی و پیامدهای آن، در میان مباحث مسئولیت مدنی از جمله مسائل بحث برانگیزی است که امروزه در محافل حقوقی مورد نقد و بررسی جدی قرار گرفته است . از آنجا که به طور کلی، مسئولیت مدنی وسیله ای برای جبران ضرر و حفظ حقوق اشخاص حقیقی یا حقوقی شناخته شده است، و به رغم اینکه این نوع جبران تا کنون نتوانسته حقوق حقه و تضییع شده افراد را بطور کامل جبران نماید، اما کشورهای مختلف گام های مؤثری در این راستا برداشته اند.

در حقوق کشور ما نیز، در حال حاضر جبران ضررهای جمعی ، توسط تعداد اندکی از اساتید حقوق مطرح شده است. برهمین اساس، در این تحقیق سعی گردیده تا روشی مناسب برای جبران این نوع خسارت ارائه شود و همچنین تلاش شده تا از نظرات و پیشنهادات اهل فن در ایران و تعدادی از کشورهای دیگر جهت ارائه راهکارهای مناسب و رفع ابهام های موجود، در حد امکان و توان و با توجه به منابع تحقیقی موجود، به گونه ای مناسب ارائه گردد.

ب ضرورت تحقيق

مساله جبران ضررهای جمعی و مسئولیت های مدنی آن در عصر کنونی یکی از مسائل مهم ومبتلابه است که ضرورت انجام تحقیقی مناسب را می طلبد و نیز با توجه به این که در حال حاضر رویه قضایی واحدی در این زمینه وجود ندارد، در این تحقیق سعی گردیده تا راهکارهای مناسب برای جبران ضررهای جمعی و مسئولیت های مدنی ارائه گردد. در واقع، این موضوع توجه وافری را می طلبد تا بتوان حقوق ازدست رفته جامعه ای را که اشخاص به تنهایی قدرت استیفای حق خودرا ندارندرامطالبه و برای گروهی خاص این توانایی قانونی را پذیرفت،

ج- مرور ادبیات و سوابق مربوطه

با عنایت به این که در مورد موضوع ارائه شده کتابی خاص تا کنون به چاب نرسیده و نیز مقاله ای در داخل کشور دراین باره منتشر نگردیده است و تنها برخی از حقوقدانان اشاره ای گذرا به موضوع داشته اند؛ سعی برآن است، که تحقیقی در خور و مناسب برای مجامع علمی ارائه شود.

د–نوآوري در تحقيق

با توجه به نیاز جامعه این، تحقیق در پی آن است که با طرح موضوع تازه و به روز مسئولیت جمعی، در راستای توسعه قواعد و مباحث مسئولیت مدنی اشخاص حقیقی و حقوقی قدم برداشته، و با استفاده از نظر حقوقدانان برجسته وبا ارائه راهکارهای مناسب، این نیاز واقعی و ضروری جامعه را پاسخ مناسب دهد.

ه- اهداف مشخص تحقيق

1- ارائه مقاله ای مناسب در خصوص جبران ضررهای جمعی در مسئولیت مدنی در حقوق ایران .

2- ایجاد انگیزه برای پیشبرد و تقویت جبران های مربوط به ضررهای جمعی در حقوق ایران .

3- ارائه راهکارهای مناسب در برخورد با دعاوی مربوط به زیانهای جمعی در محاکم قضایی ایران .

4- ارائه تحقیقی کاربردی و مناسب برای مراکز علمی و پژوهشی و رفع نسبی نواقص پژوهشی درباره موضوع.

5- آگاهی بخشیدن به جامعه حقوقی در خصوص جبران این نوع ضررها و پیامدهای آن در مسئولیت مدنی.

و – در صورت داشتن هدف كاربردي، نام بهره‏وران

هدف از ارائه این تحقیق کمک به جامعه علمی و حقوقی کشور و ارائه راهکارهای مناسب و قابل استفاده در محاکم قضایی می باشد.

ز- سؤالات اصلی تحقیق

1- مفهوم ضررجمعی در رابطه با ضرر شخصی چیست؟

2- ارکان مسولیت مدنی در وقوع ضرر جمعی به چه صورت است؟

3- در دعاوی ضررجمعی، دادگاه باید به نفع چه کسی عامل زیان را محکوم به جبران خسارت کند؟

4- راهکارهای جبران زیانهای جمعی کدامند ؟

ح- فرضيه‏هاي تحقیق

ضرر جمعی و ضرر شخصی از حیث محصور و معین بودن یا نبودن زیان دیدگان از یکدیگر متمایزند، زیرا ضرر جمعي، به همه یا عده‌ا